خدا به مردمان دستور داده و از زبان پیامبران می فرماید: کُونُوا رَبَّانِیِّینَ؛ ربانی باشید.(آل عمران، آیه 79) و در جایی دیگر می فرماید: وَالرَّبَّانِیُّونَ وَالْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ کِتَابِ اللَّهِ وَکَانُوا عَلَیْهِ شُهَدَاءَ فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ؛ ربانی و احباری که به سبب آنچه از کتاب خدا به آنان سپرده شده و بر آن شاهد و گواه بودند. پس از مردم خشیت و ترس عقلی و علمی نداشته باشید و از من خشیت داشته باشید.(مائده، آیه 44)

«ربانى» از ریشه «رب» به معناى پروردگار است که به هنگام «یاء» نسبت، «الف و نون» براى تأکید و مبالغه به آن اضافه شده است. ربانیون کسی هستند که مظهر ربوبیت خدا شده اند؛ این زمانی تحقق می یابد که شخص رنگ و صبغه الهی یافته (بقره، آیه 138) و همه اسماء و صفات الهی در او تجلی و ظهور یافته است. در این زمان به حکم خلافت الهی، مظهر ربوبیت خدا شده و به پرورش دیگران می پردازد؛ پرورشی که فراتر از تربیت بیرونی است؛ بلکه همانند پروردگار از درون و برون هدایت تکوینی و تصرفی را در دست می گیرد و به عنوان مظهر خدا در ربوبیت آنها را به کمال می رساند.

پیامبر(ص) درباره علی (ع) فرمود: علی ربانی هذه الامه (مناقب، ج 2، ص 65) و خود آن حضرت فرموده است: «أنَا ربّانیّ هذه الاُمّة» ربّانی این امّت من هستم. (تفسیر مراغی.) امام صادق علیه السلام نیز فرمود: ربّانیّون، اهل بیت پیامبر علیهم السلام هستند. (تفسیر صافی.)

یَا کُمَیْلُ بْنَ زِیَادٍ: إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِیَهٌ، فَخَیْرُهَا أَوْعَاهَا، فَاحْفَظْ عَنِّی مَا أَقُولُ لَکَ: النَّاسُ ثَلَاثَهٌ: فَعَالِمٌ رَبَّانِیٌّ، وَمُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِیلِ نَجَاهٍ، وَهَمَجٌ رَعَاعٌ أَتْبَاعُ کُلِّ نَاعِقٍ، یَمِیلُونَ مَعَ کُلِّ رِیحٍ، لَمْ یَسْتَضِیئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ، وَلَمْ یَلْجَئُوا إِلَى‏ رُکْنٍ وَثِیقٍ؛اى کمیل بن زیاد! دل‏ها همانند ظرف‏هاست پس بهترین آنها ظرفى است که مقدار بیشترى را بتواند نگهدارى کند بنابراین آنچه را به تو مى‏گویم حفظ کن و در خاطر خود بسپار. مردم سه گروهند: علماى ربانى، دانش‏طلبان در طریق نجات و احمقانِ بى سر و پا و بى هدف که دنبال هر صدایى مى‏روند و با هر بادى حرکت مى‏کنند؛ آنهایى که با نور علم روشن نشده و به ستون محکمى پناه نبرده‏اند.(نهج البلاغه، حکمت 147)